Inspiracją do stworzenia kółka o tematyce historii komunikowania się przez ludzi była książka Liliany Fabisińskiej, „Halo, historia komunikowania się”. Podane poniżej tematy nie wyczerpują zagadnienia, można je rozwijać wedle upodobania.
Na pierwszych zajęciach warto zacząć od wprowadzenia w tematykę. Można porozmawiać z uczniami o tym, czym jest komunikacja, w jaki sposób ludzie się komunikują. Prześledzić można to jak się ona zmieniała – od powstania mowy, rysunków naskalnych, powstanie pisma po wynalezienie poczty, telefonu, Internetu. Ciekawym zagadnieniem może być używanie języków uznawanych za międzynarodowe (łacina, francuski, angielski, warto tu również wspomnieć o esperanto).
Na każdych kolejnych zajęciach omawiamy z uczniami inny sposób komunikowania się. Poniżej przedstawiam przykładowe pomysły na tematy i formę zajęć.
pismo sumeryjskie / klinowe
Przypominamy okoliczności powstania pisma, rozmawiamy na temat materiałów piśmienniczych używanych przez Sumerów.
Wyświetlamy uczniom alfabet:
https://img.myloview.pl/plakaty/sumeryjskie-pismo-klinowe-700-2027250.jpg
Rozdajemy plastelinę lub glinę samoutwardzalną oraz patyczki drewniane i prosimy, by uczniowie na stworzonych przez siebie tabliczkach zapisali pismem klinowym swoje imiona.
Dodatkowe informacje i ciekawostki o piśmie
https://www.starozytnysumer.pl/podstrony/pismo.html
hieroglify
film o procesie produkcji papirusu
https://www.youtube.com/watch?v=sO72jfUCYSg
pomysł na własnoręczne tworzenie papirusu
https://www.youtube.com/watch?v=TMXjNPmSJEc
kierunek czytania znaków
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Dzdenchhprre-KIER-CZYT.png
multimedialne narzędzie do nauki pisania i odczytywania hieroglifów
https://artsandculture.google.com/experiment/fabricius/gwHX41Sm0N7-Dw
nauka odczytywania hieroglifów (w j.angielskim)
https://www.egyptianhieroglyphs.net/egyptian-hieroglyphs/lesson-1/
Możemy z uczniami pobawić się w naukę pisania i odczytywania hieroglifów poprzez podane wyżej narzędzia google’a, lub możemy sami stworzyć papirus (propozycja w jednym z powyższych filmów) a następnie samodzielnie zapisać coś przy użyciu farb i pędzla.
alfabet grecki
wzór alfabetu
https://greka.globalnie.com.pl/alfabet-grecki/
słownik online
https://pl.glosbe.com/pl/grc
Z uczniami można stworzyć wazy – w formie wydrapywanek, na których po grecku wyskrobać mogą imiona greckich bogów i ich postacie.
łacina
jak dawniej robiło się książki
https://www.youtube.com/watch?v=UyNis0q67EY&t
Ciekawą zabawą dla uczniów bywają próby rozczytywania średniowiecznych dokumentów.
Przykładowe ćwiczenia na transkrypcje
https://dawnepismo.ank.gov.pl/pl/cwiczenia-praktyczne/przejdz-do-cwiczen
generator pisania po śladzie – można wybrać czcionkę stylizowaną na średniowieczną i w ten sposób stworzyć karty pracy, do ćwiczenia kaligrafii średniowiecznej.
https://eduzabawy.com/generatory/pisanie-po-sladzie/?fbclid=IwAR1lnLzNcf3Y3bSWm44jxIUWdqGMxGbsFKRggbuXCPEPo9FdlZatirkDj04
Gdy uczniowie stwierdzą, że pisanie po śladzie jest zbyt proste, można rozdać pióra, atrament oraz grube kartki papieru (np. czerpanego lub bloku technicznego) i poprosić o samodzielne zapisanie i ozdobienie jednej strony.
Kipu
Omawiamy skąd pochodzi kipu, jakie miało znaczenie dla Inków.
Można wspomóc się filmem (trzeba ustawić automatyczne tłumaczenie napisów)
https://www.youtube.com/watch?v=AmPyz1kCbOw
zasady tworzenia kipu, są w przystępny sposób wytłumaczone i zwizualizowane na poniższej stronie
https://zmiloscidoinkow.eu/tahuantinsuyu-chinchaysuyu-antisuyu-qullasuyu-kuntisuyu/kipu-pismo-wezelkowe-inkow/
Dzielimy uczniów na pary, rozdajemy sznurki i prosimy o stworzenie supełków (np. dat ważnych wydarzeń). Następnie grupy wymieniają się pracami i próbują odczytać kipu.
Runy
Przedstawiamy i tłumaczymy czym były runy oraz w jakich kręgach kulturowych najczęściej je wykorzystywano.
W ramach ciekawostki można pokazać uczniom runy, zostawione przez wikingów w kościele Hagia Sophia
https://www.facebook.com/RegnumBarbaricum/posts/2194308134006791/
http://viking.archeurope.info/index.php?page=hagia-sophia-runic-inscriptions
tłumacz na runy skandynawskie
Dwie formy runów używanych przez Wikingów
Nawiązując do popularności kamieni runicznych, możemy z uczniami stworzyć własne. Potrzebne do tego będą płaskie kamienie oraz farby i pędzle.
Język migowy
podstawy nauki języka migowego
https://www.youtube.com/watch?v=VNU4dm93OoM
Braille
podstawowe informacje o alfabecie i układzie znaków
http://www.braille.pl/
wizualne tłumaczenie zasad alfabetu
Uczniowie mogą samodzielnie spróbować napisać proste wyrazy alfabetem Braille’a. W tym celu rozdajemy grube kartki papieru, na których uczniowie tworzą kratownicę (by łatwiej było zapisywać znaki), a następnie przy pomocy np. patyczka odciskają punkty zapisując litery.
Szyfry
Szyfrowanie to jedna z ulubionych zabaw. Warto zacząć od dyskusji do czego potrzebne były (i są) szyfry, następnie prezentujemy uczniom różne rodzaje szyfrów.
pismo lustrzane
https://www.flipyourtext.com/?fbclid=IwAR1beiaM370A-gpjlEu-113c6ab-cmZ0T3KQc_MV-unxuSucxYaIQGXpxQA
alfabet Morse’a
alfabet oraz słowa ułatwiające jego naukę
https://www.wykop.pl/cdn/c3201142/comment_1lFRvtXCsP2JwR3SmbmdQDlVa9LOl4NE.jpg
sposób nadawania Morse’a na odległość
https://obozy.letsgo.com.pl/wp-content/uploads/2020/03/strona-pokazywanie.png
szyfr Cezara
https://minikalkulator.pl/szyfr-cezara
Inne popularne szyfry to chociażby czekoladka czy gaderypoluki.
Fajnym pomysłem jest poproszenie uczniów o stworzenie własnego szyfru i zaszyfrowanie nim jakiegoś słynnego powiedzenia.
Powyższe propozycje nie wyczerpują tematyki komunikowania się, można dorzucić zajęcia o mowie ciała, tam-tamach, tworzenie telefonu z puszek i sznurka itp. Tematyka zajęć daje duże możliwości kreatywnego organizowania spotkań.